Ламаць існуючую сістэму адукацыі ў Беларусі нельга, але ўдасканальваць неабходна. Аб гэтым Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка заявіў, заслухоўваючы даклад аб перспектывах развіцця нацыянальнай сістэмы адукацыі.

«Да пытанняў адукацыі мы звяртаемся пастаянна. Я проста хачу перш за ўсё сам пераканацца, наколькі рэалізуюцца нашы рашэнні ў сферы адукацыі. Калі ёсць неабходнасць, падштурхнуць тыя рэформы, якія ідуць. Хоць рэформамі мы ніколі не займаліся і займацца ў адукацыі не будзем. Мы павінны ўдасканальваць тое, што маем сёння, і тое, што атрымалі ўчора. Ламаць нічога нельга», — падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

У той жа час Прэзідэнт не выключыў, што пры ўдасканаленні сістэмы адукацыі ў школах і ВНУ давядзецца адмовіцца ад некаторых аспектаў. «Калі мы разумеем, што ад гэтага трэба адмовіцца, гэта трэба рабіць рашуча. Самае галоўнае ў адукацыі, ды і наогул (у эканоміцы і іншых пытаннях) — калі мы ведаем, што трэба рабіць, але з-за нашага махровага бюракратызму пачынаем зацягваць гэтыя працэсы. Тады праходзіць час, і мы бачым: тое, што трэба было рабіць учора, ужо непрымальна для сённяшняга і тым больш заўтрашняга дня. Атрымліваецца, этап няпройдзены, і мы хапаемся за перадавое, а пад гэтым перадавым няма фундаменту, — заўважыў кіраўнік дзяржавы. — Таму ўсё трэба рабіць паступова, як кажуць у народзе, плаўна. І рухацца ад меншага да большага, ад простага да складанага. Так, мы дамовіліся, будзем дзейнічаць у адукацыі».

У сувязі з гэтым, нагадаў Аляксандр Лукашэнка, ён даручаў узмацніць практыка-арыентаваную падрыхтоўку, скараціць тэрміны навучання ў ВНУ па многіх дысцыплінах, абнавіць вучэбныя праграмы і падручнікі.

Кіраўнік дзяржавы таксама запатрабаваў вызначыцца з неабходнай колькасцю навучэнцаў у вышэйшых навучальных установах. Аднак растлумачыў, што гэта даручэнне не распаўсюджваецца на экспарт адукацыйных паслуг, які прыносіць краіне немалыя грошы. Толькі па лініі Міністэрства адукацыі ўдалося зарабіць $35 млн. «Сістэма беларускай адукацыі вельмі запатрабавана. Па-мойму, 108 краін навучаюцца ў Беларусі, амаль 25 тысяч чалавек. Гэта здорава, — адзначыў ён. — А нам трэба столькі выпусціць з ВНУ студэнтаў, колькі патрэбна для нашай эканомікі і жыцця».

Аляксандр Лукашэнка папярэдзіў, што пытанне экспарту адукацыйных паслуг трымае заўсёды на кантролі. Ён расказаў аб нядаўнім запыце на навучанне замежных студэнтаў у Гродне, беларускаму боку былі гатовы заплаціць добрыя грошы. Аднак пытанне застопарылася: не хапала інтэрнатаў, каб размясціць замежных студэнтаў. «Пачалі ўжо будаваць», — звярнуў увагу Прэзідэнт.

Асобна кіраўнік дзяржавы спыніўся на асаблівасцях навучання ў бакалаўрыяце і магістратуры. На яго думку, студэнт павінен выходзіць з ВНУ ўжо цалкам падрыхтаваным спецыялістам, а не проста з першапачатковымі ведамі і навыкамі. «Я катэгарычна забараняю такім чынам будаваць сістэму адукацыі. У нас ёсць нармальная сістэма адукацыі: чалавек скончыў ВНУ, атрымаў вышэйшую адукацыю — ідзі і працуй. Я не супраць магістратуры, але туды павінны ісці самыя здольныя і жадаючыя далей атрымліваць адукацыю, займацца навукай і выкладаннем. І ў нас такая традыцыя з савецкага часу, а можа, яшчэ і дасавецкага. І гэта добра. Як ідуць справы тут? Я даручаў праверыць. Ці выканана маё даручэнне?» — спытаў Прэзідэнт.

Калі справа ў зарплаце педагогаў, якая залежыць ад колькасці гадзін, то, на думку кіраўніка дзяржавы, неабходна проста павялічыць ім зарплату. «Няхай будзе менш гадзін, ставак, але грошы пакінем тыя ж, яшчэ дабавім. Але выкладчык не павінен увесь час хадзіць за студэнтамі. Палову рабочага дня ён павінен выкладаць, а палову — займацца самаадукацыяй. У адваротным выпадку, які ён выкладчык», — лічыць Аляксандр Лукашэнка.

Зарплаты настаўнікаў, на яго думку, ужо вывелі на прымальны ўзровень, астатняе ў руках саміх педагогаў. «Школа мае магчымасць даплаціць. Настаўнік у нас ужо за Br900 атрымлівае ў сярэднім. Можа, недзе трэба моладзь падтрымаць, можа, яшчэ нешта. Глядзіце, каб вы дашліфавалі зарплату. Нельга настаўніка крыўдзіць — гэта наша апора і аснова. Без настаўніка нічога быць не можа — ні сённяшняга дня, ні заўтрашняга», — заявіў беларускі лідар.

Асаблівую ўвагу кіраўнік дзяржавы даручыў удзяліць падрыхтоўцы педагагічных кадраў. «Няма таго кантролю і таго запатрабавання, якое было некалі за выкладаннем. Каб настаўнік ішоў і па-добраму дрыжаў за тое, каб прыйсці з ведамі і перадаць іх вучням», — канстатаваў ён.

Прэзідэнт падкрэсліў, што неабходна цаніць як школьных настаўнікаў, так і педагогаў у ВНУ, колькі б гадоў ім ні было. Калі яны хочуць і могуць працаваць, прыносяць карысць універсітэту, трэба берагчы такіх спецыялістаў і ні ў якім разе не выганяць.

Аляксандр Лукашэнка таксама выказаўся аб праблемных пытаннях вузаўскай падрыхтоўкі, адзначыўшы, што навучанне павінна быць больш практыка-арыентаваным. «Часам адукацыя ні к чорту! Людзі пачынаюць не тое што давучвацца на вытворчасці (гэта зразумела, жыццё мяняе хутка), яны перавучвацца пачынаюць. Мы перавучваем на вытворчасці, калі прыходзіць чалавек. Гэта значыць, у некаторых ВНУ працуем ухаластую. Гэта ненармальна, мы адрываемся ад жыцця. Гэтага быць не павінна», — перакананы кіраўнік дзяржавы.

Што датычыцца прыватная ВНУ ці дзяржаўная, Прэзідэнт заўважыў, што гэта ўсяго толькі форма ўласнасці, а патрабаванні да іх прад’яўляюцца аднолькавыя. «Мы не супраць прыватных ВНУ, але яны павінны працаваць не горш, чым дзяржаўныя. Трэба захоўваць той стандарт, які мы сёння выпрацавалі і маем у Беларусі», — сказаў ён.

У час нарады таксама абмяркоўваліся пытанні правядзення экзаменаў пасля заканчэння школы, а таксама цэнтралізаванага тэсціравання пры паступленні ў ВНУ. «Паглядзіце, колькі мы, пасля таго як увялі тэсціраванне, зрабілі адступленняў, патрэбных для жыцця, каб не загубіць талент. Не заўсёды толькі тэсціраванні могуць даць уяўленне выкладчыкам, якія набіраюць у ВНУ абітурыентаў, аб іх жыццёвым узроўні, ведах, здольнасцях», — звярнуў увагу Аляксандр Лукашэнка.

На нараду да кіраўніка дзяржавы былі запрошаны кіраўнік Адміністрацыі Прэзідэнта Наталля Качанава, міністр адукацыі Ігар Карпенка, рэктар Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта інфарматыкі і радыёэлектронікі Вадзім Богуш, рэктар Акадэміі кіравання пры Прэзідэнце Беларусі Генадзь Пальчык, дырэктар Нацыянальнага інстытута адукацыі Валянціна Гінчук і дырэктар мінскай гімназіі нумар 10, старшыня Асацыяцыі кіраўнікоў устаноў адукацыі ГА «Беларускае педагагічнае таварыства» Марына Ільіна.

Прэзідэнту далажылі аб абнаўленні школьных вучэбных праграм і падрыхтоўцы новых падручнікаў, працоўным навучанні старшакласнікаў, падрыхтоўцы спецыялістаў з вышэйшай адукацыяй, рэалізацыі напрамкаў дзяржаўнай маладзёжнай палітыкі, экспарце паслуг у сферы адукацыі і заработнай плаце педагогаў.

Лукашэнка аб школьных праграмах: крытэрыем павінна быць наша жыццё і рэчаіснасць

Са школьных праграм неабходна выключаць усё лішняе і прыводзіць іх у адпаведнасць з патрабаваннямі сучаснага жыцця, заявіў Аляксандр Лукашэнка.

«Мы дамовіліся аб тым, што, пачынаючы са школьных праграм і заканчваючы вузаўскімі, дзе толькі магчыма памяняем гэтыя праграмы, выключым усё лішняе, пакінем патрэбнае. І крытэрыем тут будзе наша жыццё, рэчаіснасць, якая будзе патрабаваць ад будучага спецыяліста тых ці іншых навыкаў, тых ці іншых ведаў», — сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Прэзідэнт звярнуў увагу, што яму даводзіцца кожны дзень сутыкацца са школьнымі праграмамі, таму ён бачыць усе недахопы. «Здаецца, матэматыкаў адных толькі рыхтуем. Давайце гаварыць шчыра, не хачу быць рэтраградам: нам, напэўна, менш за ўсё ў краіне патрэбна матэматыкаў. Паняцці ў матэматыцы (у школьнікаў. — Заўвага БЕЛТА) павінны быць, таму што мы ў жыцці заўсёды сутыкаемся з матэматыкай. Але ў вялікіх матэматыках патрэбнасць менш за ўсё», — канстатаваў кіраўнік дзяржавы.

Акрамя таго, упэўнены Аляксандр Лукашэнка, вялікіх матэматыкаў шмат быць у прынцыпе не можа. Гэта, на яго думку, рэдкасць. «А мы пад гэту рэдкасць пачынаем касіць. У школе матэматыку пачынаем выкладаць так, што адпужваем дзяцей ад гэтай матэматыкі, ад вучобы, — заўважыў Прэзідэнт. — Я не хачу, каб матэматыкі пакрыўдзіліся на мае разважанні, я нічога дрэннага пра іх не сказаў. Але яшчэ раз паўтараю: матэматык — гэта рэдкасць. Давайце рыхтаваць матэматыкаў дзе-небудзь на факультатыве, але ў асноўным — у ВНУ. А мы пачынаем універсітэцкія праграмы перакідваць у школу. Навошта вы гэта робіце?»

Кіраўнік дзяржавы сказаў, што ёсць і іншыя прадметы, праграмы па якіх выбудаваны няправільна. У прыклад ён прывёў біялогію, на якой ледзь ці не палову навучальнага года могуць падрабязна вывучаць чарвякоў. Хоць, калі школьнік не збіраецца станавіцца біёлагам, гэтыя веды ў жыцці яму проста не спатрэбяцца.

Прэзідэнт расказаў і аб сваім стаўленні да падручнікаў, падкрэсліўшы, што іх таксама неабходна абнаўляць у адпаведнасці з новымі праграмамі. «Падручнікі — гэта ікона, гэта святое. Я як педагог па адукацыі стаўлюся да падручніка, як да іконы нават у сучасным жыцці, калі кніга не стала патрэбнай, надзённай для людзей: інтэрнэт і іншае… Адно другое, праўда, не выключае. Але для мяне кніга як была іконай, так і засталася. А падручнік на парадак вышэй, чым звычайная кніга, нават самая каштоўная, — заявіў кіраўнік дзяржавы. — І нам з гэтых пазіцый трэба было падысці да падручнікаў, і перш за ўсё ў школе».

Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што дзяцей трэба навучыць цаніць падручнікі, а змест і якасць выданняў павінны быць на вышэйшым узроўні.

Такія ж падыходы павінны прымяняцца і да вузаўскіх дапаможнікаў, звярнуў увагу Прэзідэнт. «Але з ВНУ прасцей: студэнт павінен сам умець шукаць веды, пачынаючы ад падручнікаў і заканчваючы інтэрнэтам, якімі-небудзь манаграфіямі, навуковымі працамі. Але ўсё роўна падручнік — гэта асноўнае, гэта кніга, на падставе якой студэнт арыентуецца ў матэрыяле», — рэзюмаваў ён.

Лямпачку не могуць укруціць — Лукашэнка патрабуе ўзмацніць працоўную падрыхтоўку ў школах

Працоўную падрыхтоўку ў школах неабходна пашыраць. Такую задачу паставіў Аляксандр Лукашэнка.

На думку кіраўніка дзяржавы, працоўнае навучанне ў старшых класах не толькі дае магчымасць школьнікам набыць прафесійныя навыкі, але рыхтуе іх да жыццёвых, бытавых сітуацый.

Цяперашняе пакаленне з імі ледзь спраўляецца, лічыць Аляксандр Лукашэнка.

«Вы паглядзіце на нашых хлопцаў. Я не ведаю, як яны жэняцца. Чаму іх жонкі выганяюць з дому і сем’і развальваюцца? Ды таму што нічога рабіць не ўмеюць! Ён лямпачку не можа ў люстру закруціць, элементарна адрамантаваць чайнік або кававарку. Ён не можа зразумець, чаму яна не працуе. Не ведае, што такое рубанак, фуганак, стамеска, долата, малаток, сякера і як працаваць імі, — адзначыў Прэзідэнт. — Гэта ж нас навучылі ў школе. Чаму ж мы на гэта «забілі» і так ставімся да дзяцей? Чаму дзяўчынка не ведае, як спячы яечню, не можа прышыць гузік?»

Ёсць праблемы і з фізічным выхаваннем у школах, звярнуў увагу кіраўнік дзяржавы. Ён падкрэсліў, што дзецям трэба прывіваць здаровы лад жыцця, навучаць іх розным відам спорту. Аляксандр Лукашэнка ўспомніў, як у яго школьныя гады настаўнікі ставіліся да ўрокаў фізвыхавання: «Не дай бог ты не прыйшоў і не асвоіў праграму па лыжнай падрыхтоўцы, па гульнявых відах спорту, па лёгкай атлетыцы. Куды гэта дзелася?»

Лукашэнка выказаўся аб дні інфармавання «Школа актыўнага грамадзяніна»

Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка раскрытыкаваў уведзены нядаўна ў школах адзіны дзень інфармавання «Школа актыўнага грамадзяніна» (ШАГ).

«Ваш гэты ШАГ, які вы ўвялі, так званая «Школа актыўнага грамадзяніна» — гэта асобная размова. Гэта павінна пранізваць усе курсы: ад матэматыкі да гуманітарных дысцыплін. Гэта трэба выкладаць на кожным уроку па кожным курсе, фарміруючы грамадзянскую пазіцыю чалавека, а не вылучэннем нейкага асобнага курса — «Школа актыўнага грамадзяніна», — сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Прэзідэнт адзначыў, што сам па сабе гэты праект быццам і нядрэнны. Але ён засумняваўся, ці гатовы настаўнікі займацца ім. «Вы аб гэтым падумалі? І што, пасля таго як вы прыдумалі ў Мінадукацыі гэты ШАГ, яны будуць выкладаць на ім? Для гэтага ў нас ёсць гістарычныя дысцыпліны, ёсць літаратура і гэтак далей. Там трэба выкладаць элементы гэтых ШАГ, сям’ю трэба задзейнічаць і сродкі масавай інфармацыі, каб сфарміраваць гэтага актыўнага грамадзяніна», — лічыць кіраўнік дзяржавы.

Ён таксама выказаў шэраг крытычных заўваг да іншых курсаў, у тым ліку па асновах бяспекі жыццядзейнасці.

«Надуманасць замест таго, каб развіваць, пашыраць тое, што ўжо апрабавана жыццём, і тое, што патрэбна будзе заўтра», — падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

У Беларусі будзе адзіная магістратура для падрыхтоўкі навукова-арыентаваных спецыялістаў — Карпенка

Аб гэтым паведаміў журналістам міністр адукацыі Ігар Карпенка па выніках даклада Прэзідэнту Беларусі аб перспектывах развіцця нацыянальнай сістэмы адукацыі.

Тэма дзейнасці магістратуры ў ліку іншых разглядалася ў час даклада. «Дамовіліся, што будзе адзіная магістратура. Да нядаўняга дня ў нас функцыянавалі два віды магістратуры — навукова-арыентаваная і практыка-арыентаваная, — сказаў міністр. — Цяпер будзе адзін від магістратуры, нацэлены на падрыхтоўку навукова-арыентаваных спецыялістаў пад інавацыйныя, канструктарскія распрацоўкі, а таксама пад педагагічную дзейнасць».

Паводле слоў Ігара Карпенкі, пэўная работа ў гэтым напрамку пачалася ўжо. «Мы стварылі мадэль такой магістарскай падрыхтоўкі і цяпер працуем над вучэбнымі планамі, праграмамі. Узбуйнены навукова-арыентаваныя, інавацыйныя і педагагічныя спецыяльнасці магістратуры», — сказаў ён.

Падпісаны загад міністра па наборы на такія спецыяльнасці. «У бліжэйшы час будуць сфарміраваны лічбы прыёму ў магістратуру як на бюджэтнай, так і на платнай аснове. І такім шляхам будзем рухацца далей. Гэта значыць магістратура павінна рыхтаваць кадры, якія ў перспектыве будуць уплываць на інавацыйнае развіццё эканомікі, на навуковую сферу і педагагічную дзейнасць», — рэзюмаваў кіраўнік ведамства.

Міністр адукацыі расказаў падрабязнасці даклада Прэзідэнту Беларусі

Міністр адукацыі Ігар Карпенка расказаў журналістам падрабязнасці даклада Прэзідэнту Беларусі па перспектывах развіцця нацыянальнай сістэмы адукацыі.

Кіраўнік ведамства падкрэсліў, што сістэме адукацыі ўдзяляецца пільная ўвага і кіраўніком дзяржавы, і ўрадам. «Адукацыя — важная сфера, якая хвалюе не толькі тых, хто вучыцца, але і бацькоў, бабуль, дзядуль. Усё грамадства зацікаўлена ў тым, каб сістэма адукацыі развівалася якасна, паступальна, каб яна дасягала сур’ёзных вынікаў, — адзначыў ён. — Гэтыя пытанні сур’ёзна абмяркоўваліся на Рэспубліканскім педагагічным савеце, і сёння мы павінны былі далажыць, як рэалізуюцца рашэнні савета, як выконваюцца даручэнні Прэзідэнта».

Паводле слоў міністра, асаблівую ўвагу Аляксандр Лукашэнка ўдзяліў пытанням якасці агульнай сярэдняй адукацыі і зместу вышэйшай адукацыі ў краіне.

У сувязі з гэтым Ігар Карпенка расказаў аб некаторых новаўвядзеннях. «Мы ўвялі новую праграму, па якой займаюцца вучні 1-8-х класаў. Маніторым працэс укаранення гэтых праграм, выкарыстання падручнікаў і сёння бачым, што праграмы могуць быць удасканалены, могуць яшчэ падпраўляцца тыя ж падручнікі, мы гэты працэс вядзём пастаянна», — запэўніў ён.

Разам з тым міністр бачыць праблему ў тым, як рэалізуецца гэта праграма непасрэдна ў адукацыйным працэсе, як настаўнік выкарыстоўвае матэрыял і ў якіх аб’ёмах дае дамашняе заданне, як вылучае і падае школьнікам галоўныя пазіцыі. «Гэта значыць, пытанне заключаецца ў фарміраванні метадычнай культуры і метадычнай дасведчанасці настаўніка, — перакананы кіраўнік ведамства. — У сувязі з гэтым мы дамовіліся, што будзем павышаць кваліфікацыю настаўнікаў праз курсы, праз правядзенне метадычных секцый па розных прадметах. Так, мы пакуль не паспяваем за выданнем падручнікаў выдаваць метадычныя дапаможнікі, або як мы іх называем, кнігу для настаўніка, якая лепш раскрывала б пазіцыі, як падаць той ці іншы матэрыял».

Акрамя таго, у міністэрстве маюць намер яшчэ раз вярнуцца да разгляду структуры вучэбнага плана, абавязковай колькасці гадзін на тыдзень у тых ці іншых класах у сістэме агульнай сярэдняй адукацыі. «Вядома ж, рашэнні будуць прымацца з улікам меркаванняў і педагагічнай грамадскасці, і спецыялістаў. Мы павінны ўсё гэта паглядзець. Закранём і пытанні падагульняючай атэстацыі, таму што гэта таксама адна з сістэм, якая загружае школьнікаў, — расказаў міністр. — Давайце скажам шчыра: сёння ў нас школьны экзамен праходзіць у адной форме, а ўступная кампанія, напрыклад, у ВНУ, праходзіць у зусім іншай. Вядома, гэта стварае пэўныя праблемы з пункту гледжання падрыхтоўкі навучэнца да той ці іншай экзаменацыйнай кампаніі».

Пры гэтым Ігар Карпенка адзначыў, што для грамадскасці не будзе нейкіх рэвалюцыйных узрушэнняў, загадзя аб’явяць, якія будуць падыходы і патрабаванні, каб была магчымасць падрыхтавацца да тых ці іншых змяненняў.

Міністр таксама закрануў змест вузаўскай адукацыі. «Мы сур’ёзна скарацілі наборы ў вышэйшыя навучальныя ўстановы, яны ажыццяўляюцца ў першую чаргу пад патрэбнасці нацыянальнай эканомікі, заказчыкаў кадраў. Калі ў 2011 годзе навучалася 430 тыс. студэнтаў, то на сённяшні момант 283 тыс. Гэта значыць, скарачэнне адбылося адчувальнае», — канстатаваў ён.

Разам з тым павялічаны наборы на шэраг спецыяльнасцей, якія запатрабаваны ў эканоміцы краіны, напрыклад, у сферы ІТ.

У міністэрстве сур’ёзна вывучаюць структуру вучэбных планаў, праграм, якія рэалізуюцца па розных спецыяльнасцях. «У сістэме вышэйшай адукацыі 380 спецыяльнасцей, і ёсць некаторыя паўторы, недзе, напрыклад, школьная праграма паўтараецца. Напрыклад, курс гісторыі Беларусі ў ВНУ практычна пераклікаецца з курсам школьнай праграмы. Таму неабходна пэўная карэкціроўка, — лічыць Ігар Карпенка. — І над гэтым мы цяпер працуем, над удасканаленнем сацыяльна-гуманітарнага блока выкладання ў ВНУ. Гэтым займаецца адпаведная рабочая група, якая выпрацавала падыходы, і я думаю, што да канца года правядзём нараду загадчыкаў кафедраў грамадскіх навук сістэмы вышэйшай вучэбнай адукацыі, дзе прымем адпаведныя рашэнні па змяненні падыходаў выкладання сацыяльна-гуманітарнага блока дысцыплін».

Ігар Карпенка таксама расказаў, што сёння Прэзідэнт звярнуў увагу на тэму практыка-арыентаванай падрыхтоўкі спецыялістаў: павінна быць узаемадзеянне з заказчыкамі кадраў, з канкрэтнымі прадпрыемствамі, арганізацыямі і ўдасканаленне ў гэтым плане праграм навучання. «Многае ўжо зроблена ў гэтым напрамку, але трэба яшчэ некаторыя пытанні скарэкціраваць і ўкараніць у практыку адукацыйнага працэсу», — адзначыў кіраўнік ведамства.

БЕЛТА.