Родным Бортнікам і «Гіганту» адданы
Не маючы мэты нікога пакрыўдзіць, усё ж заўважу, што з гадамі людзей, для якіх сельскагаспадарчая вытворчасць — не толькі сродак для існавання, сумленнае выкананне прафесійных абавязкаў, але лад жыцця і ягоны сэнс, становіцца меней. Не бяруся нават сцвярджаць — кепска гэта ці добра для саміх людзей: і тое, і другое можна падвергнуць сумненню… А вось што яны — сапраўдная знаходка для калектыву, гаспадаркі, населенага пункта, дзе працуюць і жывуць, сумнявацца не даводзіцца.
Мой суразмоўца Мікалай Аляксандравіч Сакун якраз такі чалавек. Родным Бортнікам і “Гіганту”, дзе нарадзіўся і на працягу не аднаго дзясятка год з’яўляецца намеснікам старшыні гаспадаркі, — адданы спаўна. І пацягнуліся нітачкі такой трывалай узаемасувязі не з ягоным прыходам у гаспадарку (працоўны стаж без малога 40 год), а, як цяпер упэўнены Мікалай Аляксандравіч, значна раней — з часу бацькавага кіравання калгасам, з яго штодзённых клопатаў пра гаспадарку і зямлю.
Я незнарок падкрэсліла “цяпер упэўнены”, бо на пачатку свайго стаўлення як дарослага чалавека, які шукаў дарогу ў жыцці, Мікалай Сакун марыў пра іншы прафесійны напрамак — спартыўны. З дзяцінства захапляючыся гульнёвымі відамі спорту, маючы для гэтага выдатныя фізічныя дадзеныя, Коля Сакун быў упэўнены — жаданне і намаганні, каб яго рэалізаваць, абавязкова прывядуць у вялікі спорт.
— Хто ведае — можа б так і сталася, — з усмешкай заўважае мой суразмоўца. — Занадта я быў улюбёны ў спорт. Да 40 год быў пастаянным удзельнікам спартыўных мерапрыемстваў. Ды што казаць — і цяпер на гэта “хварэю”, спартыўны тэлеканал гляджу пастаянна.
А тады лёс (не без удзелу бабулі Яфіміі і матулі Марыі) павярнуў інакш. Пасля заканчэння Міхалёўскай школы (у Бортніках была васьмігодка) Мікалай Сакун паступіў на вячэрняе аддзяленне інжынернага факультэта Магілёўскага машынабудаўнічага інстытута. Але ўжо і год вучобы даў яскрава зразумець, што гэта не тое, з чым яму б хацелася звязаць жыццё. Таму пасля службы, якую нёс у пагранічных войсках пад Адэсай, вучобу ў “машынцы” вырашыў не працягваць. Адразу пасля арміі былі прапановы на службу ва ўнутраныя войскі, але і іх мой субяседнік не выкарыстаў, маўляў: калі не ляжыць душа, то і спрабаваць не варта. Але ж трэба было вызначацца ў прафесійным плане. Тым болей што здарылася няшчасце з бацькам: цяжкая хвароба, якую дыягнаставалі медыкі, не давала шанцаў на жыццё. Пайшоў з яго Аляксандр Аляксандравіч Сакун, на працягу 10 год — старшыня калгаса “Гігант”, зусім рана, у 49-гадовым узросце. І менавіта бацькаў намеснік, Аляксандр Прадко, параіў Мікалаю не шукаць шчасця недзе далёка, а прысвяціць сябе малой радзіме, прадоўжыць бацькаў клопат пра зямлю. Так Мікалай Сакун стаў студэнтам Горацкай сельскагаспадарчай акадэміі. У хуткім часе стварыў і сям’ю — у жонкі выбраў дзяўчыну з Міхалёва. Вяселля маладыя не гулялі, проста зарэгістравалі ў сельвыканкаме шлюб, але гэтая акалічнасць, як прызнаецца Мікалай Аляксандравіч, не перашкодзіла ім быць шчаслівымі. Адзін за адным у сям’і нарадзіліся дзеці. Праўда, гэта было крыху пазней…
А тады пасля заканчэння вучобы Мікалай Сакун вярнуўся маладым спецыялістам у “Гігант”. Галоўным бухгалтарам гаспадаркі на той час працавала Валянціна Іванаўна Бабкова, пра якую мой субяседнік гаворыць з вялікай цеплынёй і ўдзячнасцю. Менавіта гэтая жанчына стала яго прафесійным настаўнікам. З часам пасаду галоўнага бухгалтара даверылі яму. А з 1986 года — пасля таго як калгас узначаліў Міхаіл Пятровіч Левакоў, герой аповеду стаў ягоным намеснікам, нязменным памочнікам у справах гаспадаркі. Зрэшты, знаёмства маладых людзей адбылося яшчэ ў акадэміі. У тагачасным “Гіганце” Мікалай Сакун адносна змог рэалізаваць і свае спартыўныя магчымасці.
— Калектыў у нас быў малады, энергічны, здольны як да працы, так і да актыўнага адпачынку, — заўважае субяседнік. — Да пачатку дзевяностых гадоў у клубе в. Бірчы была добрая спартыўная зала. Там мы займаліся самі і арганізоўвалі спартакіяды сярод калгасаў, звычайна па 8-мі відах спорту. Кожная гаспадарка рабіла ўнёсак у прызавы фонд. Набывалі граматы, кубкі для ўручэння, уладальнікаў прызавых месцаў заахвочвалі грашовымі прэміямі. Такія спартыўныя мерапрыемствы праводзіліся не тое што без усялякага прымусу — іх не маглі дачакацца!
Працоўнае жыццё Мікалая Сакуна і яго ўласнае настолькі цесна перапляліся і зрасліся ў адзінае цэлае, што ў размовах пра сябе ён незнарок ізноўку пераходзіць на калгас. Прычым, за кожным успамінам-выразам — гонар за гаспадарку, павага да людзей, якія тут працавалі і працуюць, клопат і любоў да малой радзімы, да зямлі — асновы дабрабыту мясцовых жыхароў. Бортнікаўскі калгас, па словах Мікалая Сакуна, і заўсёды вылучаўся трываласцю ў раёне, а з прыходам Міхаіла Левакова значна падняў свае вытворчыя і эканамічныя паказчыкі. Ужо ў першыя гады работы новага кіраўніка “Гігант” на ўласныя сродкі заасфальтаваў дарогі ў Бортніках і навакольных вёсках, пабудаваў школу-дзесяцігодку (грошы на будыніну дзяржава пазней вярнула). На час “развалу” Савецкага Саюза на калгасным рахунку мелася ні многа ні мала — 6 мільёнаў свабодных грошай!
— Нягледзячы на тое што бортнікаўскага насельніцтва на той час было значна болей, — разважае намеснік старшыні, — у калгасе працавала звыш 900 чалавек (цяпер каля 300), аб’ёмы прадукцыі “Гігант” значна павялічыў: людзей замяніла энерганасычаная, высокавытворчая тэхніка.
За 60 пражытых год (22 мая мой суразмоўца адзначыў юбілейную дату) Мікалай Сакун, як прызнаецца, быў не так і шмат дзе — некалькі разоў адпачываў у санаторыях, у савецкі час ездзіў на ВДНГ у Маскву, у турпаездку па Германіі і Чэхаславакіі, быў студэнтам у Чэхаславакіі па абмену вопытам, у Польшчы на фестывалі народнай творчасці разам з мясцовым самадзейным калектывам. Не прылічваючы сябе да заядлых вандроўнікаў, герой аповеду ўсё ж сумуе па колішняй магчымасці бесперашкодна наведвацца ў любую кропку былога Саюза, адчувае настальгію па велічы СССР, па братэрскіх адносінах паміж рэспублікамі-сёстрамі…
Станоўча адносячыся да эканамічнага ўзбуйнення гаспадарак, Мікалай Аляксандравіч з вышыні пражытых гадоў, набытага вопыту, жыццёвых назіранняў (дзед быў аднаасобнікам, бацька — калгаснікам-актывістам) і схільнасці да аналізу і разважанняў усё ж лічыць, што бесперашкоднае права на існаванне, у асаблівасці на вёсцы, павінны мець розныя ўклады гаспадарання — дзяржаўныя і прыватныя, вялікія прадпрыемствы і малыя. Галоўнае, каб яны былі прыбытковымі, садзейнічалі ініцыятыве работніка, зацікаўленасці чалавека ў выніках працы: давалі яму магчымасць нармальна зарабляць, прафесійна рэалізавацца — развівалі сельскі населены пункт, рабілі яго больш прывабным для жыцця.
Самога ж Мікалая Сакуна радуе кожная дэталь абнаўлення бортнікаўскай зямлі. З прыемнасцю адзначае, што не пустуе бацькаўшчына: сын Мікалай аднавіў дзедаў дом і выкарыстоўвае з сям’ёй пад дачу. З гонарам гаворыць ён пра магчымасці будучага камбікормавага завода — буйнога інвестыцыйнага праекта, рэалізацыя якога запланавана на сёлетні год, пра сур’ёзныя папярэднія ўкладанні гаспадаркі — два заводы па дапрацоўцы насення, адно з найбуйнейшых у краіне бульбасховішчаў, сучасны машынна-трактарны парк. Мікалай Сакун верыць — наперадзе ў яго родных Бортнікаў і “Гіганта” шмат слаўных, пераможных старонак.
Алена КАРПЕНКА.
Фота з сямейнага архіву.