У 2013 годзе споўнілася 1150 гадоў з дня заснавання славянскай пісьменнасці. У 863 годзе два вялікіх асветніка — браты Кірыла і Мяфодзій — склалі славянскую азбуку.

Першыя кнігі, як вядома, былі рукапіснымі, і іх стварэнне лічылася справай важнай і адказнай. Старажытнарускі пісец выконваў свае абавязкі рупліва, імкнуўся пісаць хораша і пераборліва. Са стараннем выводзіўся першы радок ці пачатковая літара кожнай часткі, якая ўпрыгожвалася арнаментам і ўзорамі. Каб зрабіць кнігу больш прывабнай, пісец ці адмысловы малявальшчык рабіў прыгожыя застаўкі і мініяцюры, мудрагелістым вязьмом пісаў загаловак і асобныя часткі. Асоба ўпрыгожвалася вокладка. Драўляныя крышкі абцягваліся скурай, парчой ці аксамітам з узорыстым цісненнем.
У Беларусі рукапісныя выданні з’явіліся ў XI і існавалі да XIX стагоддзя. Пераважная большасць з іх — рэлігійнага ўтрымання. Сярод кніг, якія захаваліся, ёсць і шэдэўры, і прасценькія выданні. Бо перапісчыкамі на Белай Русі былі людзі рознага сацыяльнага паходжання — ад князёўны Еўфрасінні Полацкай да простага гараджаніна з Гальшан — Марціна. І часта ў канцы кнігі можна было знайсці прыпіску накшталт зробленай у “Пралогу” XVI стагоддзі з Наваградка: “…аще будем где описалися своим неразумением или неучением грамоты просто ж нас простите, а не клените…”. Да XVI стагоддзя тэкст не падзялялі на словы, не ставілі знакаў прыпынку.
Мастацкае ўпрыгожванне рукапіснай кнігі залежала ад яе прыналежнасці. Раскошна, як і на Русі, пісаліся набажэнскія кнігі — з застаўкамі, ініцыяламі, мініяцюрамі і ілюстрацыямі.
І вось прыйшла гэта традыцыя — святкаваць дзень пісьменства і да нас, беларусаў.
Дзень беларускай пісьменнасці з’яўляецца нацыянальным святам. Праводзіцца штогод у першую нядзелю верасня.Упершыню ён прайшоў у 1994 годзе ў Полацку. У розныя гады сталіцамі свята станавіліся знакамітыя цэнтры беларускай асветы – Тураў, Наваградак, Нясвіж, Орша, Пінск, Заслаўль, Мсціслаў, Свет, Камянец, Паставы, Шклоў, Барысаў, Смаргонь, Хойнікі. Традыцыйна Дзень беларускай пісьменнасці праходзіць у гарадах, якія з’яўляюцца гістарычнымі цэнтрамі культуры, навукі, літаратуры і кнігадрукавання.
У аснову канцэпцыі свята пакладзена ідэя прапаганды здабытку айчыннай пісьмовай культуры, пераемнасці духоўных традыцый Беларусі, таму кожны Дзень беларускай пісьменнасці пакідае знакі павагі да людзей, якія сваім служэннем Айчыне адзначаны ў гістарычнай памяці народа.
Значыма, што Дзень беларускай пісьменнасці праводзіцца ў першыя дні новага навучальнага года. Адукацыя, інфармацыя і культура — тры галіны, якія фарміруюць інтэлектуальную эліту нацыі, яе сапраўднае і будучае. Свята дае ўнікальную магчымасць сустрэцца з жывым словам, удзельнікамі творчага працэсу стварэння кніг, газет і часопісаў.

Таццяна БУСЕЛ,
юнкор гуртка “Узлет”.